عامل شوری آب...
تهران شهری نامهربان...
ابردزدی...!
حیات تلخ بدون عسل...
باغ كُشی در پايتخت...
جنگل‌های مازندران...
حیات وحش کشور...
اعتراض‌ها و مخالفت‌ها...
مایع خاکستری حیات...
چهل و پنج درسی که در گولاگ آموختم
وارلام شالاموف
برگردان: هامون نیشابوری
وارلام شالاموف در سال 1951 از زندان آزاد شد، و از سال 1954 تا سال 1973 بر
روی کتابی با عنوان داستان‌های کولیما کار می‌کرد، شاهکاری در میان آثار
دگراندیشان شوروی، که اخیراً به انگلیسی ترجمه و در سریِ کلاسیک‌های بررسی
کتاب نیویورک منتشر شده
است. شالوموف ادعا می‌کند در کولیما چیزی جز راندن چرخ دستی‌ای پر از بار
نیاموخته است. با این حال، یکی از آثار او که در قالب قطعات پراکنده نوشته شده
است (1961)، چیز دیگری به ما می‌گوید. این‌ها چیزهایی است که او آموخته است...ادامه
زندگی در خدمت پول
محسن آزموده
"...در فلسفه پول اين فرم اقتصاد است كه از جريان زندگي اوليه پديد مي‌آيد و در
آغاز در خدمت نيازهاي عملي زندگي است تا به اوجي مي‌رسد كه از آنجا اين فرآيند
معكوس مي‌شود و زندگي در خدمت آن درمي‌آيد. كتاب دو بخش دارد. در بخش اول كه
تحليلي است زيمل
به تكوين مقوله ارزش كه مي‌توان گفت ويژگي اصلي فرم اقتصاد است، مي‌پردازد.
زيمل از مفهوم ارزش آغاز مي‌كند كه مفهوم اصلي در اقتصاد است. او جهان يا مقوله
هستي و جهان يا مقوله ارزش را دو جهان يا مقوله مستقل مي‌داند كه هر كدام نظم و
ترتيب و قواعد خاص خود دارند. به عبارتي ارزش چيزها ربطي به هستي آنها ندارد.
جالب است كه ببينيد ارزش چگونه از زندگي اوليه آدميان پديد آمده است. ارزش يك
ويژگي چيزها (اعيان يا ابژه‌ها) نيست، برخلافِ رنگ يا دما كه مي‌توان گفت ويژگي
اشياست..."
ادامه
رمان« 1984*» نوشته جورج اورول
واکاوی شد انقلابِ انقلاب‌ها
محمد عالی‌زاده
رمان «1984» اثر جورج اورول، داستان مردمی در سرزمینی خیالی است که حکومتی
خودکامه، آنان را در خفقان و ناآگاهی نگه داشته و تلقینات حزبی به رهبری شخصیتی
به نام «برادر بزرگ» تمام زندگی آنان را تحت‌الشعاع قرار داده است. این خفقان
تا حدی است که در ابتدای داستان می‌بینیم دستگاهی به نام «تله‌اسکرین
»
در تمام خانه‌ها و محیط های قابل دید نصب شده‌اند تا تمام رفتار، گفتار و
حرکات مردم را زیر ذره‌بین قرار دهند و به محض شنیدن صدای مخالف، آن را درجا
خفه کنند. در این فیلم شخصیت اصلی به نام «وینستون اسمیت» از شدت عصبانیت و
ستوه از وضعیت موجود تصمیم می‌گیرد با دختری به نام جولیا که با او اتفاقی آشنا
شده است، در صورت امکان جریانی انقلابی تشکیل دهند و به پیکره حزب ضربات مهلکی
وارد کنند که در ادامه داستان به دست فردی به نام «اوبراین» که به او اعتماد
کرده بودند و او را جزو رهبران انقلاب می‌دانستند، دستگیر می‌شوند و بعد از
شکنجه‌های وحشتناک به زندگی در همان شرایط ادامه می‌دهند...ادامه
فوتبال
«وقتی به فوتبال فکر می کنیم به چه فکر می‌کنیم ».
"... توپ را بگیرید، وارد دروازه کنید و فقط از دست‌هایتان استفاده نکنید. به همین
سادگی. این رسم بازی فوتبال است و شاید یکی از محبوب‌ترین بازی‌های جهان که کارکردش
مثل جادو است. تقریبا کسی از افسون آن در امان نیست: از زن و مرد، بچه و کهنسال، از
مردم عادی کوچه و بازار تا روشنفکران، طبقات و اقشار مختلف،
همه و همه. معمولا عقل سلیم می‌گوید اگر اهل تفکر و اندیشه‌اید، اگر درگیر
فلسفه‌اید، باید مخالف فوتبال باشید. انگار که این دو مانعه‌الجمع‌اند. این گزاره
در کشور ایران نیز مشتری فراوانی دارد. حالا کتابی نسبتا حجیم منتشر شده درباره
فوتبال که آن را چهل فیلسوف آکادمیک معاصر از پانزده کشور مختلف نوشته‌اند و وجه
مشترک همه‌شان، علاقه شدید و گاه دیوانه‌وار به فوتبال است: «فوتبال و فلسفه». کتاب
حاضر مجلد پنجاه‌ویکم از مجموعه عظیم «فرهنگ عامه و فلسفه» انتشارات کاروس در
شیکاگو آمریکا است که در سال
۲۰۱۰
منتشر و سال گذشته به همت نشر مرکز به فارسی ترجمه شد..."
ادامه
مشارکت یهودیان در حیات سیاسی در ایران
مریم لویی – حییم / برگردان: افسانه دادگر
"... نقطه‌ی عطفی که به یهودیان ایرانی امکان داد تا نقش پررنگ‌تری در رویدادهای ملی ایفا کنند انقلاب مشروطه در سال 1906 (1285 هجری خورشیدی) بود. پیش از آن، تاریخ یهودیان ایرانی عمدتاً از آزار و اذیت از سوی نهادهای حکومتی و طرد و اخراج از سوی دستگاه‌های قضایی و قانونی تشکیل می‌شد. اگرچه آزار و اذیت یهودیان در ایران پیش از اسلام هم وجود داشت، بدترین نوع آن هنگامی آغاز شد که سلسله‌ی صفوی، در اوایل قرن هفدهم، تشیع را دین رسمی حکومت ایران اعلام کرد، و این امر به اقداماتی از جمله فرمان ظالمانه‌ی شاه عباس دوم طی سال‌های 1656 تا 1662 مبنی بر مسلمان کردن اجباری یهودیان منتهی شد. به پیروی از این فرمان، افراد و اجتماعات یهودی به طور پراکنده مجبور به اسلام آوردن شدند. صفویان همچنین قوانین کتاب جامع عباسی، نوشته‌ی شیخ بهاءالدین عاملی معروف به شیخ بهایی، را بر آنها تحمیل کردند – کتابی دربردارنده‌ی قوانین شرعی فقه شیعه که جواز اِعمال انواع محدودیت‌ها در حق اهل ذمه و از جمله یهودیان را صادر کرده بود، و مانع از مشارکت فعالانه‌ی یهودیان در عرصه‌ی حیات عمومی جامعه می‌شد. برای مثال، در موارد متعددی، یهودیان از بیرون رفتن از منازل خود در روزهای بارانی منع شده بودند، مبادا که نجاست‌شان از طریق آب به مسلمانی منتقل شود..." . ادامه
جستارهایی در شناخت جنبش ماه مه ۱۹۶۸
و علل ناشناخته ماندنِ آن در ایران (1.2.3)
پژوهش و نگارش: سمیه خواجوندی، بهروز صفدری
با استناد به نوشته‌های ژان پیر دو توی ، یکی از شرکت‌کنندگان و فعالان رادیکال جنبش می ۶۸، جنبشی که به ماه مه ۶۸ معروف شده در واقع جنبشی است با دیرندی ده دوازده ساله که از ۱۹۶۶-۱۹۶۵ تا اواخر ۱۹۷۸ را در برمی‌گیرد. این دوران را می‌توان به سه مرحله با دیرندهای متفاوت تقسیم کرد: مرحله یکم از اوائل تا پایان ماه مه، مرحله دوم حداکثر تا پایان ماه ژوییه ۶۸، و مرحله سوم ده سال پس از آن...ادامه
مه ۱۹۶۸ و سالی که جهان را تکان داد
کیومرث روشن
چهال سال از زمانی که اعتراض های دانشجويی و ضد «جامعه قديم» جهان را در نورديد می گذرد و رویدادهای مه ۱۹۶۸ سالی را رقم زد که به گفته مارک کورلانسکی، نويسنده آمريکايی، «جهان را تکان داد.» از آن زمان تاکنون بیش از یکصد کتاب در فرانسه در باره شورش ماه مه ۱۹۶۸این کشور به چاپ رسیده و صدها مقاله نیز در باب بررسی پیامدهای آن بر ساختار جامعه سرمایه داری منتشر شده است...ادامه
مه 1968 دیگری در راه است یا از آن فراتر می‌رویم؟
گابریل راکهیل . ترجمه: رحمان بوذری
پنجاهمین سالگرد مه 1968 در راه است و دولت مکرون برنامه‌هایی دارد برای بزرگداشت
این خیزش تاریخی و تجلیل از نقشی که از قرار معلوم این واقعه در «مدرن‌سازی لیبرالی
جامعه فرانسه» ایفا کرده است. برای
یک دولت نسبتا تازه کار نولیبرال چه راهی بهتر از تصاحب گذشته و خاکسپاری آن با
مناسک بزرگداشت دولتی تا آینده را از آنِ خود کند و داستان‌هایی سر هم کند مبنی بر
اینکه میراث مه 68 زنده است و غایتی ندارد جز «لیبرال‌سازی» کنونی، آن‌هم به کمک
رسانه‌های توده‌گیر و طبقه مالکان؟ سخنگوی رئیس‌جمهور فرانسه می‌گوید این کار را
البته باید «بدون جزم‌اندیشی‌ها یا تعصبات» انجام داد تا نشان دهیم «مه 68 دوران
اتوپیا‌ها و سرخوردگی‌های ناشی از آن بود، و ما دیگر به‌واقع اتوپیایی نداریم»...ادامه
در سالروز مرگ اما گلدمن بررسی شد
فراز و فرود یک آنارشیست
علیرضا صدقی
« من ترجیح می دهم بر روی میزم گل های رز بیشتری از الماس دور گردنم داشته باشم . »
"... گلدمن در سال 1897 نوشت: «من خواستار استقلال زنان هستم. حق آنان به حمایت
از خود، به زندگی
برای خود، به عشق‌ورزی با هر که مایلند و به دفعاتی که دوست دارند.» برخلاف
بسیاری از آنارشیست‌ها که در آن زمان فکر می‌کردند ستم بر زنان با استقرار
جامعه‌ای نوین از بین خواهد رفت، گلدمن معتقد بود که زنان از ستم‌های خاصی در
رنجند که علل خاص خود را دارد. او در تمام دوران فعالیت خود، نیاز زنان به
رهایی اقتصادی، اجتماعی و جنسی را مطرح می‌کرد. به نظر وی، خانواده مردسالار،
ستم جنسی و مشکلات مالی در موقعیت فرودست زنان نقش دارند و مانع شکوفایی فردیت
آنها می‌شوند. ازدواج به نظر او، شکل قانونی فحشا بود که در آن زنان در مقابل
موقعیت اقتصادی و اجتماعی، خود را عرضه می‌کنند و با این اعتقاد که بچه‌داری
اجباری، مانع خودمختاری اقتصادی و جنسی زنان می‌شود، در مبارزه برای دستیابی
رایگان به وسایل جلوگیری از بارداری به چهره‌ای برجسته تبدیل شده بود..."
ادامه
کاسترو در همان زندانی که حبس بود، مخالفانش را در بند کرد
اسپاگتی و دسر در زندان مخوف کوبا
هنگامی که جان رایل به آن پلکان سراشیبی که به یک راهروی زیرزمینی طولانی
می‌رسید هدایت می‌شد، به اعصابی پولادین نیاز داشت. این استاد آمریکایی رشته
انسان‌شناسی در اوایل دهه
۱۹۹۰
و با مسئولیت خود به
دیدن
آن به اصطلاح «زندان مدل» دورافتاده رفت؛ ندامتگاهی که زمانی بزرگترین زندان
کوبا محسوب می‌شد. در سال‌های دهه
۱۹۲۰
به دستور «جراردو ماکادو» دیکتاتور وقت کوبا در این جزیره کاج دورافتاده واقع
در جنوب غربی کوبا که در نزدیکی شهر نوواگرونا قرار دارد، پنج ساختمان گرد
ساخته شد. هر زمان که به این جزیره که امروز «یوونتود» نامیده می‌شود وارد
شوید، در نگاه اول آن پنج عمارت را شبیه بشقاب‌پرنده‌هایی می‌بینید که گویی در
این جزیره دورافتاده و استوایی فرود اضطراری کرده‌اند...ادامه
فریاد صلح بر سر سلاح هسته‌ای
اوایل سال گذشته داشتن سلاح‌های هسته‌ای به عنوان معیار پیشرفت علمی یا توان
نظامی، با توجه بسیار کمی به اثرات ویران کننده آزمایش سلاح هسته‌ای بر زندگی
انسان، به جز خطرات ناشی از اتلافات هسته‌ای از
آزمایش‌های اتمسفری مورد توجه قرار گرفت. تاریخ و پیشینه ما اثرات وحشتناک و
غم‌انگیز آزمایش تسلیحات هسته‌ای را به ما نشان داده است؛ به‌ویژه در شرایطی که
شرایط کنترل‌شده به طور کامل و با توجه به سلاح های هسته ای بسیار قدرتمند و
مخربی که امروزه وجود دارند، نبوده است. این آزمایش‌ها موجب آلودگی بسیاری از
مردم در مجاورت این مناطق و حتی بدون آگاهی از این انفجارها شده است که خود
ضایعه‌ای وخیم بر دل همه آنانی که از انسان دوستی بویی برده‌اند، بر جا
می‌گذارد...ادامه
به خاطرات تان اعتماد نكنيد
خاطره خود كلانتر جان است
انقلابی در تشخیص و درمان بیماری‌ها...
افق‌های جدید برای ارتقای بهداشت و سلامت...
درسی از رفتار اجتماعی باكتری‌ها...
ميهمانی از منظومه‌ای ديگر...
كار فكری و رژيم مديترانه‌ای...
نگاهی به رویارویی سیاسی آلبرت اینشتین با رژیم نازی
علیه فاشیسم
توماس لونسون* . مترجم: سامان صفرزائی
"... در تبعید، اینشتین در هسته باورهای سیاسی خود و استدلال‌های اخلاقی که
پایه‌هایش را ریخته بود، به بازاندیشی دست زد. ازآنجاکه او اینشتین بود،
سریع‌تر از تمام هم‌عصران خود درباره جبر زمانه به جمع‌بندی
می‌رسید. 30 ژانویه 1933 هیتلر به‌عنوان صدراعظم یک جمهوری در حال بدل‌شدن به
رایش سوگند خورد. در آن زمان جاي اینشتین در پاسادنا (کالیفرنیا) امن و دور از
دسترس بود و قدری مخاطرات آشکار وجود داشت. به‌لطف دوستان آمریکایی‌اش سرزنده و
خوش بود و حتی دوچرخه‌سواری می‌کرد. عکس مشهوری که اینشتین را سوار بر
دوچرخه‌ای دورکابه نشان می‌دهد، فوریه آن سال گرفته شده بود. روی زین جلویی
نشسته است، چرخ جلو قدری اوریب است. یک‌مقدار جایش نامناسب است اما بی‌اندازه
خندان است؛ زندگی در جنوب کالیفرنیا لذت‌بخش است. حتی زمانی که هیتلر جایگاه
خود را تحکیم می‌بخشید، اینشتین برای مدتی جلوی خود را گرفت. اوایل فوریه حتی
نامه‌ای به آکادمی علوم پروس نوشت تا درباره حقوق‌ومزایا صحبت شود، تو گویی قصد
دارد از سال دیگر کارش را در برلین از سر گیرد. اما هر توهمی که ممکن بود داشته
باشد، پس از آن فورا از میان رفت..."
ادامه
رؤیا از گذشته خبر می‌دهد و شاید از آینده
معروف است که سه ضربه تاج و‌تخت سروری بشر را روی سیاره زمین بر هم زد: اولین
ضربه را کوپرنیک زد وقتی ثابت کرد زمین نه‌تنها مرکز عالم نیست بلکه سیاره
کوچکی است که به گرد ستاره‌ای می‌گردد؛ انسان دیگر مرکز و سرور کیهان نبود.
دومین ضربه را ﺩﺍﺭﻭﯾﻦ زد وقتی ثابت کرد انسان نه‌تنها گونه برتر روی زمین نیست
و فرق چندانی ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ جانوران ندارد بلکه محصول یک فرآیند تکاملی است؛ ما دیگر
سرور سایر
جانوران هم نبودیم. سرانجام ضربه آخر را فروید زد وقتی ثابت کرد انسان‌ها
حیواناتی منطقی‌اند و تحت‌تاثیر غریزه خود و تنها از بخش اندکی از وجودشان
آگاه‌اند و رفتار و گفتار بشر سرچشمه مهم‌تری دارد، یعنی «ناخودآگاه»؛ ما حتی
دیگر سرور خودمان هم نیستیم. فروید آخرین نمونه از این حلقه بود که با کشف ضمیر
ناخودآگاه، بررسی ریشه نارسایی‌های روانی در گذشته و ایده‌ها و نظریات
شگفت‌انگیز در روانکاوی و روانشناسی خواب، افقی جدید به سوی دانش و معرفت انسان
از خود و جهانش گشود...
ادامه